Αυτοεκτίμηση
Αυτοεκτίμηση
Το να έχετε υγιή αυτοεκτίμηση μπορεί να επηρεάσει τα κίνητρά σας, την ψυχική σας ευεξία και τη συνολική ποιότητα ζωής σας. Ωστόσο, η αυτοεκτίμηση η οποία είτε είναι πολύ υψηλή είτε πολύ χαμηλή μπορεί να είναι προβληματική. Η καλύτερη κατανόηση του μοναδικού επιπέδου αυτοεκτίμησής σας μπορεί να σας βοηθήσει να επιτύχετε μια ισορροπία που είναι κατάλληλη για εσάς.
Τι είναι η αυτοεκτίμηση;
Στην ψυχολογία, ο όρος αυτοεκτίμηση χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνολική υποκειμενική αίσθηση της προσωπικής αξίας ή αξίας ενός ατόμου. Με άλλα λόγια, η αυτοεκτίμηση μπορεί να οριστεί ως το πόσο εκτιμάτε και σας αρέσει ο εαυτός σας ανεξάρτητα από τις περιστάσεις. Η αυτοεκτίμησή σας καθορίζεται από πολλούς παράγοντες όπως:
- Αυτοπεποίθηση
- Αίσθημα ασφάλειας
- Ταυτότητα
- Αίσθηση του ανήκειν
- Αίσθημα ικανότητας
- Άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά με την αυτοεκτίμηση περιλαμβάνουν την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό.
Η αυτοεκτίμηση τείνει να είναι χαμηλότερη στην παιδική ηλικία και αυξάνεται κατά την εφηβεία, καθώς και την ενήλικη ζωή, φτάνοντας τελικά σε ένα αρκετά σταθερό και διαρκές επίπεδο. Αυτό κάνει την αυτοεκτίμηση παρόμοια με τη σταθερότητα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας με την πάροδο του χρόνου.
Γιατί η αυτοεκτίμηση είναι σημαντική
Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τις σχέσεις σας, τη συναισθηματική σας υγεία και τη γενική σας ευημερία. Επηρεάζει επίσης τα κίνητρα, καθώς τα άτομα με υγιή, θετική άποψη για τον εαυτό τους κατανοούν τις δυνατότητές τους και μπορεί να αισθάνονται έμπνευση για να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις. Άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση:
- ‘Εχουν σταθερή γνώση των δεξιοτήτων τους
- Είναι σε θέση να διατηρήσουν υγιείς σχέσεις με τους άλλους επειδή έχουν μια υγιή σχέση με τον εαυτό τους
- Έχουν ρεαλιστικές και κατάλληλες προσδοκίες από τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους
- Κατανοούν τις ανάγκες τους και είναι σε θέση να τις εκφράσουν
Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να αισθάνονται λιγότερο σίγουροι για τις ικανότητές τους και μπορεί να αμφιβάλλουν για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Μπορεί να μην έχουν κίνητρο να δοκιμάσουν νέα πράγματα επειδή δεν πιστεύουν ότι είναι ικανοί να πετύχουν τους στόχους τους. Όσοι έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να έχουν προβλήματα με τις σχέσεις και την έκφραση των αναγκών τους. Μπορεί επίσης να βιώσουν χαμηλά επίπεδα αυτοπεποίθησης και να αισθάνονται ότι δεν είναι αξιαγάπητοι και ανάξιοι.
Τα άτομα με υπερβολικά υψηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να υπερεκτιμούν τις δεξιότητές τους και μπορεί να αισθάνονται ότι δικαιούνται να πετύχουν, ακόμη και χωρίς την ικανότητα να υποστηρίξουν την υπέρμετρη πίστη τους στον εαυτό τους. Μπορεί να αντιμετωπίζουν θέματα σχέσεων και να εμποδίζουν τον εαυτό τους να βελτιώνεται επειδή είναι τόσο προσηλωμένοι στο να βλέπουν τον εαυτό τους τέλειο.
Θεωρίες
Πολλοί θεωρητικοί έχουν γράψει για τη δυναμική που εμπλέκεται στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης. Η έννοια της αυτοεκτίμησης παίζει σημαντικό ρόλο στην ιεραρχία των αναγκών του ψυχολόγου Abraham Maslow, η οποία απεικονίζει την εκτίμηση ως ένα από τα βασικά ανθρώπινα κίνητρα.
Ο Maslow πρότεινε ότι τα άτομα χρειάζονται τόσο την εκτίμηση από τους άλλους ανθρώπους όσο και τον εσωτερικό αυτοσεβασμό για να χτίσουν την εκτίμηση. Και οι δύο αυτές ανάγκες πρέπει να εκπληρωθούν προκειμένου ένα άτομο να αναπτυχθεί ως άτομο και να φτάσει στην αυτοπραγμάτωση.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αυτοεκτίμηση είναι μια έννοια που διαφέρει από την αυτο-αποτελεσματικότητα, η οποία περιλαμβάνει το πόσο καλά πιστεύετε ότι θα χειριστείτε μελλοντικές ενέργειες, επιδόσεις ή ικανότητες.
Παράγοντες που επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμησή σας μπορεί να επηρεαστεί από:
- Ηλικία
- Αναπηρία
- Γενετικοί παράγοντες
- Ασθένεια
- Σωματικές ικανότητες
- Κοινωνικοοικονομική κατάσταση
Μοτίβα σκέψης
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις έχει επίσης αποδειχθεί ότι έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, γενετικοί παράγοντες που βοηθούν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ατόμου μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, αλλά οι εμπειρίες ζωής θεωρείται ότι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας.
Συχνά είναι οι εμπειρίες μας που αποτελούν τη βάση για τη συνολική αυτοεκτίμηση. Όσοι λαμβάνουν συνεχώς υπερβολικά επικριτικές ή αρνητικές αξιολογήσεις από την οικογένεια και τους φίλους, για παράδειγμα, πιθανότατα θα βιώσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Όσοι βιώνουν αυτό που ο Carl Rogers ανέφερε ως άνευ όρων θετικό σεβασμό θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν υγιή αυτοεκτίμηση.
Υγιής Αυτοεκτίμηση
Υπάρχουν μερικοί απλοί τρόποι για να καταλάβετε εάν έχετε υγιή αυτοεκτίμηση. Πιθανότατα έχετε υγιή αυτοεκτίμηση εάν:
- Αποφεύγετε να μένετε σε παρελθούσες αρνητικές εμπειρίες
- Πιστεύετε ότι είστε ίσος με όλους τους άλλους, ούτε καλύτερος ούτε χειρότερος
- Εκφράζετε τις ανάγκες σας
- Αισθάνεστε σίγουρος
- Έχετε θετική ματιά στη ζωή
- Λέτε όχι όταν θέλετε
- Ξέρετε τα συνολικά δυνατά και αδύνατα σημεία σας και τα αποδέχεστε
Το να έχετε υγιή αυτοεκτίμηση μπορεί να σας παρακινήσει να επιτύχετε τους στόχους σας, επειδή είστε σε θέση να πλοηγηθείτε στη ζωή γνωρίζοντας ότι είστε σε θέση να επιτύχετε αυτό που βάλατε στο μυαλό σας. Επιπλέον, όταν έχετε υγιή αυτοεκτίμηση, μπορείτε να θέσετε τα κατάλληλα όρια στις σχέσεις και να διατηρήσετε μια υγιή σχέση με τον εαυτό σας και τους άλλους.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Εάν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση:
- Μπορεί να πιστεύετε ότι οι άλλοι είναι καλύτεροι από εσάς.
- Μπορεί να δυσκολεύεστε να εκφράσετε τις ανάγκες σας.
- Μπορεί να εστιάζετε μόνο στις αδυναμίες σας.
- Μπορεί να νιώθετε συχνά φόβο, αμφιβολία για τον εαυτό σας και ανησυχία.
- Μπορεί να έχετε αρνητική άποψη για τη ζωή και να αισθάνεστε έλλειψη ελέγχου.
- Μπορεί να έχετε έντονο φόβο αποτυχίας.
- Μπορεί να έχετε πρόβλημα να δεχτείτε θετικά σχόλια.
- Μπορεί να δυσκολεύεστε να πείτε όχι και να θέσετε όρια.
- Μπορείτε να βάζετε τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές σας.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε μια ποικιλία διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των αγχωδών διαταραχών και των καταθλιπτικών διαταραχών. Μπορεί επίσης να δυσκολευτείτε να επιδιώξετε τους στόχους σας και να διατηρήσετε υγιείς σχέσεις. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ποιότητα ζωής σας και αυξάνει τον κίνδυνο να βιώσετε αυτοκτονικές σκέψεις.
Υπερβολική Αυτοεκτίμηση
Η υπερβολικά υψηλή αυτοεκτίμηση συχνά χαρακτηρίζεται εσφαλμένα ως ναρκισσισμός, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα διακριτά γνωρίσματα που διαφοροποιούν αυτούς τους όρους. Τα άτομα με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά μπορεί να φαίνεται να έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση, αλλά η αυτοεκτίμησή τους μπορεί να είναι υψηλή ή χαμηλή και να είναι ασταθής, αλλάζει συνεχώς ανάλογα με τη δεδομένη κατάσταση. Τα άτομα με υπερβολική αυτοεκτίμηση:
- Μπορεί να ασχολούνται με το να φαίνονται τέλειοι
- Μπορεί να επικεντρώνονται στο να έχουν πάντα δίκιο
- Μπορεί να πιστεύουν ότι δεν μπορούν να αποτύχουν
- Μπορεί να πιστεύουν ότι είναι πιο ικανοί ή καλύτεροι από τους άλλους
- Μπορεί να εκφράσουν μεγαλειώδεις ιδέες
- Μπορεί να υπερεκτιμήσουν κατάφωρα τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους
- Όταν η αυτοεκτίμηση είναι πολύ υψηλή, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα σχέσεων, δυσκολία με κοινωνικές καταστάσεις και αδυναμία αποδοχής κριτικής.
Πώς να αυξήσετε το αίσθημα αυτοεκτίμηση
Ευτυχώς, υπάρχουν βήματα που μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε προβλήματα με την αυτοεκτίμηση. Μερικές ενέργειες που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε την αυτοεκτίμησή σας περιλαμβάνουν:
- Ενημερωθείτε περισσότερο για τις αρνητικές σκέψεις. Μάθετε να αναγνωρίζετε τις παραμορφωμένες σκέψεις που επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή σας.
- Αμφισβητήστε τα πρότυπα αρνητικής σκέψης. Όταν βρίσκεστε σε αρνητική σκέψη, προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε αυτές τις σκέψεις με πιο ρεαλιστικές ή/και θετικές.
- Χρησιμοποιήστε θετική αυτοομιλία. Εξασκηθείτε να απαγγέλλετε θετικές επιβεβαιώσεις στον εαυτό σας. Ασκήστε την αυτοσυμπόνια. Εξασκηθείτε στο να συγχωρείτε τον εαυτό σας για λάθη του παρελθόντος και προχωρήστε μπροστά αποδεχόμενοι όλες τις πλευρές του εαυτού σας.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να συμβάλλει ή να είναι σύμπτωμα διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης. Εξετάστε το ενδεχόμενο να μιλήσετε με έναν γιατρό ή έναν θεραπευτή σχετικά με τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία (προσωπική ή διαδικτυακή), φάρμακα ή συνδυασμό και των δύο.
