Κατά πόσο η καραντίνα δείχνει την αληθινή ποιότητα της σχέσης
Κατά πόσο η καραντίνα δείχνει την αληθινή ποιότητα της σχέσης
Μήπως η καραντίνα μας δείχνει πώς θα είναι το μέλλον της σχέσης μας, και κατά πόσο βγαίνουν πράγματα που δεν φαίνονταν πριν που δεν βλεπόμασταν 24 ώρες το 24ωρο;
«Είμαστε μόλις δυο εβδομάδες σε αυτή την κατάσταση και κοντεύουμε να κλατάρουμε. Αν συνεχιστεί παραπάνω από μήνα δε βλέπω να συνεχίζουμε μαζί τη θεραπεία ζεύγους», ξεστομίζει ο Π., απειλητικά στη σύντροφο του Ε., κατά τη διάρκεια της πρόσφατης συνεδρίας μας μέσω Skype.
Και είναι μόλις ένα από τα δεκάδες προκλητικά αλλά και άκρως αληθινά λεγόμενα θεραπευομένων μου τις εβδομάδες του #μένουμεσπίτι.
Ενώ τα ζευγάρια μπορούν να περάσουν ένα σαβ/κο, τις μέρες αργιών/διακοπών μαζί, ή περιστασιακά να εργάζονται στο σπίτι παρέα, η μετατόπιση της σχέσης προς το 24/7 δεν είναι καθόλου εύκολη συνθήκη.
Οι ειδήσεις αναφορικά με τον κοροναϊό είναι γεμάτες από στατιστικές για την υγεία, τις προκλήσεις των χρηματιστηριακών αγορών και τις ανακοινώσεις σχετικά με πρόστιμα και παραβάσεις σχετικά με τα νέα μέτρα κυκλοφορίας. Ωστόσο, η εστίαση μόνο σε αυτές τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις παραβλέπει πώς αυτά τα ζητήματα επηρεάζουν την ψυχική υγεία και τί συναισθηματικό κόστος έχουν για τη ζωή των ανθρώπων στο σπίτι, όπου τώρα δαπανούν όλο τον χρόνο τους.
Ως ψυχολόγος και σεξολόγος, δουλεύω με πολλούς ανθρώπους που αγωνίζονται με αυτές τις προκλήσεις καθημερινά ανεξαρτήτως του τελευταίου ακόμα πιο περιπεπλεγμένου για τις σχέσεις διαστήματος.
Η πρόληψη των πιθανών επιπτώσεων του ιού στις κοντινές/συντροφικές σχέσεις μας θα πρέπει να αποτελεί μέρος οποιουδήποτε θεραπευτικού σχεδίου ετοιμότητας απέναντι στον κοροναϊό. Και αυτό διότι τα μέλη του ζευγαριού αντιδρούν διαφορετικά στον φόβο, το άγχος και την αβεβαιότητα που δημιουργεί αυτός ο ιός, γεγονός που μπορεί να μεταφραστεί σε διαφωνίες σχετικά με το πώς (μετα)κινείται-κυριολεκτικά- το ζευγάρι, τί μέτρα παίρνει και τί πολιτικές ακολουθεί και φυσικά ποιός έχει το «πάνω χέρι» και τον έλεγχο στη σχέση.
Αυτό επίσης αναδεικνύει πόσες διαπραγματεύσεις και βέτο αναμένονται ανάμεσα στα μέλη του ζευγαριού ο ένας για τις επιλογές του άλλου. Η Ε., για παράδειγμα, ήθελε πρόσφατα να παραλάβει ένα δέμα, αλλά ο σύντροφος της, Π., θεώρησε ότι δεν ήταν καλή ιδέα. Επειδή ήταν δύσκολο να μιλήσουν, αγνόησαν το θέμα για λίγο, μέχρι που ο Π., δήλωσε ότι αν το παραλάβει αυτό θα σημάνει και το τέλος στη σχέση τους. Όπως καταλαβαίνετε ο ρόλος του θεραπευτή ζεύγους εδώ, είναι συνώνυμος του διαιτητή.
Η αγάπη στην εποχή του κοροναϊού σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να ασκεί τις πρακτικές κοινωνικής αποστασιοποίησης και υγιεινής με τον τρόπο που επιθυμεί ο σύντροφός του, ιδού το ερώτημα.
Οι απαντήσεις είναι παραπάνω από μια, καθότι η καραντίνα αποτελεί μια ολοκαίνουρια συνθήκη και ακόμη δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα που να υποδεικνύουν αν το #μένουμεσπίτι θα φέρει κλείσιμο αυλαίας ή αφετηρία για τη συντροφικότητα και τις σχέσεις.
Κάποια πρώτα στατιστικά έρχονται από την Κίνα, μιλώντας για δραματική αύξηση διαζυγίων μετά τη λήξη του εγκλεισμού, ωστόσο το πολιτικοοικονομικό καθεστώς και η κουλτούρα του εκάστοτε λαού, χρειάζεται να ληφθεί σοβαρά υπόψιν ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας, αποτελώντας ισχυρό παράγοντα στην εξίσωση του «μαζί».
Η μόνη ξεκάθαρη απάντηση εδώ είναι το «εν εξελίξει» καθώς η εποχή στην οποία συμβαίνει η καραντίνα (βλ. Άνοιξη) σαφέστατα παίζει το ρόλο της, αύξηση θερμοκρασίας, αλλαγή ώρας, μεγαλύτερες μέρες, περίοδος Πάσχα, αναμονή καλοκαιριού είναι μόλις λίγοι από τους λόγους που επιβαρύνουν τον παράγοντα #κάνουμευπομονή και #έχουμεανοχή&αντοχές.
Επιπλέον η ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του Έλληνα αναφορικά με το πώς διαχειρίζεται και αντιδρά στους όποιους περιορισμούς και κυρώσεις τίθενται από την κυβέρνηση. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τις προηγούμενες εβδομάδες θεραπευόμενοι ζήτησαν να με δουν δια ζώσεις, αψηφώντας τα μέτρα και τους περιορισμούς της κυβέρνησης περί ατομικής και συλλογικής προσπάθειας. Ακόμη περισσότεροι την εβδομάδα πριν το #μένουμεσπίτι θέλησαν υπέρ του δέοντος να κάνουμε χειραψία πριν αλλά και μετά το κλείσιμο της συνεδρίας.
Δίνω τα παραπάνω δεδομένα, καθώς προκάλεσε και σε μένα έκπληξη η διάψευση/άρνηση της σοβαρότητας της κατάστασης και η «αντιφοβική» χειραψία, βάλσαμο στην τρομαγμένη τους ψυχή.
Καταλαβαίνετε ότι αν ισχύουν τα παραπάνω σε δυαδικό επίπεδο, στο ζευγάρι θεραπευτής-θεραπευόμενος, με μαθηματική ακρίβεια το εν λόγω δυναμικό μεταφέρεται και μέσα στις συντροφικές τους σχέσεις. Κάποιος (ο πιο ψύχραιμος και συναισθηματικά ώριμος), θα χρειαστεί να παίξει το ρόλο του γονέα και αντίστοιχα ο άλλος σύντροφος το υπάκουο ή ανυπάκουο παιδί που επιμένει και δυσκολεύεται να συμμορφωθεί.
Τα παραπάνω, είναι μόλις κάποιοι από τους επιβαρυντικούς παράγοντες σε μια συντροφική σχέση, καθότι οι οικονομικές δυσκολίες, η ανησυχία αναφορικά με το μέλλον της οικονομίας και της ανεργίας, συν η ανησυχία για την τύχη των αγαπημένων μας, σαφώς και θα παίξουν κύριο λόγο στο πώς θα παιχτεί το παιχνίδι στο σκηνικό των κοντινών επαφών και σχέσεων.
Ζούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Σε συνδυασμό με την περιπλοκότητα του ανθρωπίνου ψυχισμού οι απαντήσεις είναι δαιδαλώδεις και μη αναμενόμενες.
Για παράδειγμα, σε κάποιες συντροφικές σχέσεις, η σεξουαλική πράξη θα αποτελέσει μια δικλείδα ασφαλείας λειτουργώντας ψυχοσωστικά προς το άτομο και το «μαζί».
Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, διαφωνίες και διαπληκτισμοί σαφώς έχουν αντίκτυπο στη σεξουαλική επικοινωνία του ζευγαριού, μειώνοντας την ερωτική επιθυμία και απομονώνοντας το άτομο περισσότερο στον εαυτό του και τις σκέψεις του.
Άλλοι πάλι, κατά πώς δηλώνουν, περνάνε την καλύτερη περίοδο της σχέσης τους, καθώς ο εγκλεισμός έχει μειώσει τις μετακινήσεις τους, το άγχος της καθημερινότητας ΚΑΙ τις επαφές με οικεία πρόσωπα που αποτελούσαν εστίες έντασης μέχρι πρότινος.
Επίσης ρεαλιστικό σενάριο είναι κάποιοι που αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν την πρόκληση της ατομικότητας και του προσωπικού χωροχρόνου.
Καθότι βλέπω τα άτομα διαδικτυακά πλέον είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να εισπράξω το «πραγματικό» δυναμικό της σχέσης. Και αυτό σημαίνει να μη βρίσκει ο θεραπευόμενης/η την ευκαιρία να απομονωθεί και να διεκπεραιωθεί η συνεδρία μας με ασφάλεια. Με άλλα λόγια το ένα μέλος του ζευγαριού στερείται της αντιληπτικής ικανότητας ύπαρξης της σταθερότητας του θεραπευτικού πλαισίου και την ανάγκη του αγαπημένου/ης του για αναπροσδιορισμό αυτού εν μέσω πανδημίας. Έχει συμβεί να μας διακόπτει, ή να κόβει βόλτες έξω από το δωμάτιο επικοινωνίας, με αποτέλεσμα ο θεραπευόμενους να μιλά απρόσωπα και τυπικά, μη μπορώντας να αφήσει τους συνειρμούς του ελεύθερους.
Σκηνικά όπως τα τελευταία δίνουν άπειρο υλικό στη θεραπευτική πράξη προς ανάλυση και συζήτηση, για το καθεστώς που ΗΔΗ υπήρχε στη σχέση αλλά αναδύεται μέσω της δεδομένης κατάστασης.
Ως ειδικός σε θέματα ψυχοσεξουαλικής υγείας και σχέσεων θα σας πω ότι το παιχνίδι παίζεται μεταξύ της ισορροπίας δυο εννοιών, αυτών της αυτονομίας έναντι της εξάρτησης, είτε σε περίοδο ευδαιμονίας και ειρήνης είτε εν μέσω κοροναϊού και καραντίνας.
Μένουμε μαζί και σε περίοδο πανδημίας, σημαίνει λαμβάνω υπόψη τις επιθυμίες, τις ανάγκες, τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τους φόβους σου.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, δίνονται κάποιες πρακτικές ομαλής πλοήγησης στις σχέσεις κατά την εποχή του κοροναϊού. Με τα παραπάνω πρώιμα δεδομένα, οι γνώμες διίστανται και κινούνται πιο περιοδικά και από το εκκρεμές του Φουκώ, από την απόλυτη έξαψη και αντιδραστικότητα, στο φόβο, την ανησυχία και την «καλή μεριά» της όλης κατάστασης.
Γιαυτό και θα επαναλάβω την αρχική μου κρίση. Η κατάσταση είναι «εν εξελιξει». Είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπεις τους μηχανισμούς που επιστρατεύει το κάθε άτομο σε περίοδο κινδύνου και αφανισμού, οι οποίοι και θα κρίνουν το ψυχικό μέλλον αλλά και το μέλλον των σχέσεων του.
Θα επηρεαστούν αρνητικά τα ζευγάρια που έχουν σταθερές βάσεις?
Οι σχέσεις δεν είναι μια στατική εξίσωση. Τα δεδομένα αλλάζουν και επαναπροσδιορίζονται ακόμη και για τα πιο αγαπημένα ζευγάρια. Ωστόσο, η καραντίνα είναι το απόλυτο test drive των κοντινών σχέσεων. Περιμένουμε να δούμε ζευγάρια να συγκατοικούν ή/και να επισημοποιούν τη σχέση τους και αυτό επειδή αν βγει η συγκεκριμένη περίοδος με επιτυχία δεν έχουν πλέον να ανησυχούν για «μικροπράγματα» που ταλάνιζαν τις ζωές μας πριν το #μένουμεσπίτι. Συνήθως τα συγκεκριμένα ζευγάρια υπεδείκνυαν ισορροπία και προσαρμοστικότητα και ΠΡΙΝ το κεφάλαιο κορονοϊός. Είναι τα ζευγάρια που έχουν δοκιμαστεί με απόσταση στη σχέση τους, με απώλειες, με οικονομικά ζητήματα και δύσκολες αποφάσεις ζωής κι όμως ξυπνάνε με αισιοδοξία και ψυχραιμία να αντιμετωπίσουν την κάθε μέρα και εν μέσω κορονοϊού.
Είναι τα ζευγάρια που ισορροπούν μεταξύ των εννοιών ατομικότητα και μαζί, σέβονται τις ανησυχίες και ΑΝΑΓΚΕΣ του άλλου, κάνουν χιούμορ (σοβαρός παράγοντας αμυνας για να αντέξουν αυτή τη συνθήκη). Είναι τα ζευγάρια που γουστάρουν και να βαριούνται μαζί. Αξιοζήλευτοι!
